Czym są „polisolokaty”?
Polisolokata – to potoczna nazwa umowy ubezpieczenia na życie z funduszem kapitałowym (UFK). Początkowo przyjmowano, że UFK są umowami mieszanymi, nienazwanymi z elementami klasycznego modelu ubezpieczenia na życie i postanowieniami charakterystycznymi dla umów oszczędnościowo-inwestycyjnych.
Aktualnie sądy badając dokładniej istotę polisolokat często dochodzą do wniosku, że są one umowami o charakterze jedynie inwestycyjnym i stoją w sprzeczności z istotą stosunku prawnego ubezpieczenia. W praktyce można zatem stwierdzić, że pod przykrywką ubezpieczenia na życie sprzedawano produkty inwestycyjne.
W założeniu tzw. polisolokaty miały na celu przynieść klientom zyski. Gromadzone na ich rachunkach składki były lokowane w różnego rodzaju funduszach inwestycyjnych. Jednak jak się okazywało polisolokaty najczęściej nie przynosiły żadnych zysków lub gdy je przynosiły to i tak były one przeznaczane na pokrycie licznych opłat i prowizji pobieranych przez towarzystwa ubezpieczeniowe.
Czym są opłaty likwidacyjne, warunkowe, dystrybucyjne, świadczenia wykupu ?
W przypadku wcześniejszego wypowiedzenia umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym Ubezpieczyciele potrącają znaczną cześć wpłaconych przez klienta środków tytułem tzw. „opłaty likwidacyjnej”, „opłaty warunkowej”, „opłaty dystrubucyjnej”, „świadczenia wykupu”. W wyniku wcześniejszego rozwiązania umowy konsument zostaje pozbawiony często 40-80% wpłaconych składek, a niekiedy nawet 99-100% (w przypadku zakończenia umowy w 1 lub 2 roku jej obowiązywania).
W przypadku znacznej części polisolokat na podstawie porozumień podpisanych przez Prezesa UOKiK z towarzystwami ubezpieczeniowymi doszło do obniżenia ww. opłat związanych z wcześniejszym rozwiązaniem umów.
Jednak podkreślić należy, że obniżenie „opłat likwidacyjnych” nie zamyka możliwości dochodzenia dalej idących roszczeń i odzyskania całych nienależnie zatrzymanych środków.
Postanowienia niedozwolone
Na UFK należy spojrzeć z perspektywy ochrony konsumenta – strony umowy faktycznie i ekonomicznie słabszej i dokonać oceny jej zapisów – czy nie stanowią one postanowień niedozwolonych w myśl art. 385 ¹ § 1 k.c. Zgodnie bowiem z ww. przepisem postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy.
Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu tj. w szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przy zawieraniu polisolokaty. UFK zawierające postanowienia odnośnie zatrzymania części środków zgromadzonych przez klienta, kształtują prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy.
Jak odzyskać pieniądze z polisolokaty?
- Pierwszym krokiem jest wypowiedzenie umowy ubezpieczenia na życie z funduszem kapitałowym (zgodnie z wymogami przyjętymi u konkretnego towarzystwa ubezpieczeniowego).
- Jeżeli po wypowiedzeniu polisolokaty towarzystwo ubezpieczeniowe wypłaciło tylko część oszczędności, a pozostała kwota została potrącona tytułem opłaty likwidacyjnej, warunkowej itd. możemy dochodzić zwrotu bezprawnie zatrzymanych środków na drodze postępowania sądowego.
- W wielu przypadkach możemy dochodzić na drodze postępowania sądowego uznania umowy za nieważną w całości.
Unieważnienie umowy – aktualna praktyka sądowa
Obecnie nie ma wątpliwości, że ubezpieczyciele muszą zwrócić wygórowane „opłaty likwidacyjne”. Co jednak w sytuacji, gdy wpłacone przez klienta kwoty przewyższają znacząco „opłaty likwidacyjne”?
Aktualny kierunek obrany przez sądy powszechne wskazuje, że takie umowy można uznać w całości za nieważne.
- Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 18 kwietnia 2019 r., sygn. akt I ACa 3/18: http://orzeczenia.waw.sa.gov.pl/content/$N/154500000000503_I_ACa_000003_2018_Uz_2019-04-18_001
- Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 24 maja 2019 r., sygn. akt V ACa 451/18: https://sip.lex.pl/orzeczenia-i-pisma-urzedowe/orzeczenia-sadow/v-aca-451-18-wyrok-sadu-apelacyjnego-w-warszawie-522812454
- Wyrok Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 26 września 2019 r. sygn., akt II Ca1338/19: http://orzeczenia.krakow.so.gov.pl/content/$N/152010000001003_II_Ca_001338_2019_Uz_2019-09-26_002
- Wyrok Sądu Rejonowego dla Łodzi-Widzewa w Łodzi z dnia 4 grudnia 2019 r., sygn. akt VIII C 155/18: https://sip.lex.pl/orzeczenia-i-pisma-urzedowe/orzeczenia-sadow/viii-c-155-18-wyrok-sadu-rejonowego-dla-lodzi-widzewa-w-522858554
Powyższe wyroki wskazują m.in., że przedmiotowe polisolokaty są nieważne z uwagi na ich sprzeczność z istotą stosunku prawnego ubezpieczenia. Istotą umowy ubezpieczenia jest ponoszenie ryzyka przez ubezpieczyciela. Polisolokaty przewidują w razie zajścia wypadków ubezpieczeniowych wypłatę świadczenia w zasadzie odpowiadającego wartości wpłaconych do tego czasu składek. Pomimo, że polisolokaty określana się jako umowy ubezpieczenia, to nie dają ochrony ubezpieczanemu, a ubezpieczyciel nie ponosi ryzyka ubezpieczeniowego. Struktura polisolokat ma więc charakter wyłącznie oszczędnościowo-inwestycyjny.
Ponadto wskazania wymaga, że na skutek uznania polisolokaty za nieważną dochodzi do rozliczenia polegającego na zwrocie wzajemnych świadczeń. Ubezpieczający może domagać się zwrotu wszystkich wpłaconych na rzecz ubezpieczyciela składek, a nie wyłącznie pełnej wartości prowadzonego w ramach umowy rachunku. Składki w takiej sytuacji stanowią świadczenie nienależne w rozumieniu art. 410 § 1 i 2 w zw. z art. 405 k.c.
PODSUMOWANIE: Opierając powództwo przeciwko towarzystwu ubezpieczeniowemu na zarzucie nieważności umowy można żądać zwrotu całości wpłaconego ubezpieczycielowi świadczenia.
Jeżeli chcesz dowiedzieć się czy Twoja polisolokata zawiera postanowienia niedozwolone, czy można ją unieważnić i jak możesz odzyskać wpłacone środki – napisz do Naszej Kancelarii: porada-online lub kontakt
RADCA PRAWNY / ADWOKAT KOŚCIELNY KANCELARIA PRAWNA LUBLIN SŁAWIN
